Trải qua thời gian dài lịch sử hình thành và phát triển, người dân tộc Mường (Hoà Bình) ngày càng biết cách sống cùng thiên nhiên, tận dụng tiềm năng của nó phục vụ đời sống con người. Họ phát hiện ngày càng nhiều về nguồn thức ăn có sẵn trong thiên nhiên và tìm cách chế biến hợp khẩu vị, bồi dưỡng… Dưới đây là một số món ăn đặc trưng cho văn hóa ẩm thực phong phú của dân tộc Mường.
Người Mường ở Hòa Bình có truyền thống sống hòa hợp với thiên nhiên, biết tận dụng nguồn thực phẩm phong phú từ núi rừng để tạo ra những món ăn độc đáo. Qua thời gian, ẩm thực người Mường đã hình thành nét đặc trưng riêng, vừa dân dã vừa giàu hương vị. Dưới đây là 9 món ăn tiêu biểu thể hiện sự khéo léo và tinh tế của người Mường.
1. Nước chấm ớt Mường
Được chế biến từ ớt nướng giã cùng củ kiệu, tiếp theo giã nhuyễn đầu gà, tiết gà, ruột gà, trộn với rau thơm thái nhỏ. Món chấm này có hương vị cay nồng, đậm đà, dùng với thịt luộc đặc biệt ngon.
2. Đĩa quéch
Bao gồm tai lợn, đuôi lợn, đầu mũi và đầu lưỡi – tượng trưng cho cả con lợn. Món này thường xuất hiện trong dịp cúng cơm mới, được bày trên bàn thờ trước khi dùng.
3. Ngách lưỡi
Gồm thủ lợn, tai, lưỡi thái sợi, trộn với óc lợn, gừng già và lá hẹ cắt nhỏ. Món ăn này hội tụ đủ vị cay, thơm, béo, hấp dẫn người thưởng thức.
4. Ốc cá
Chế biến từ cá chép xắt khúc, xếp cùng mày bương, gừng, sả, bọc ba lớp lá chuối rồi đồ chín. Nước cá đọng lại trong lá chuối trở thành thứ nước chấm thơm mùi gừng, cá và lá rừng.
5. Loọng
Món canh được ninh từ xương trâu hoặc xương lợn còn mỡ, gân, thịt thô cùng lõi non của thân cây chuối thái ngang. Thường nấu trong dịp hiếu hỉ hoặc đón khách đông.
6. Pẻng năng (bánh nẳng)
Loại bánh truyền thống đặc biệt của Hòa Bình, làm từ gạo nếp ngâm nước tro và nước vôi trong, gói nhỏ như bánh chưng, luộc khoảng 10 tiếng. Bánh có màu xanh ngọc, vị mát lành, thoang thoảng hương hoa lá, thường dùng dịp Tết để cúng tổ tiên.
7. Pẹng goẹng
Bánh gạo tẻ với nhân là cá con băm nhỏ đã đảo chín, gói trong lá chuối, luộc đến khi chín. Món bánh dân dã thường xuất hiện trong lễ hội và giỗ chạp.
8. Cá ướp chua (pe cá tưa)
Món ăn đặc trưng ngày Tết của người Mường, được làm từ cá tươi trộn muối, cơm nguội, men rượu, ủ kín trong hũ. Sau vài tháng, cá có vị chua nhẹ, có thể ăn sống, nướng trong lá thầu dầu, nấu canh hoặc làm nhân bánh.
Giá trị văn hóa ẩm thực của người Mường
Những món ăn trên không chỉ ngon miệng mà còn phản ánh sự gắn bó mật thiết giữa người Mường và thiên nhiên. Đây là di sản ẩm thực cần được bảo tồn và quảng bá để nhiều người biết đến.